W czasie zajęć z administracji (lab_admin1 i lab_admin2) będziemy psuć system (czasem specjalnie, czasem przypadkiem ) dlatego:

• NIE chcemy korzystać z Linuxa zainstalowanego normalnie na dysku – jak zepsujemy to przywrócenie będzie długotrwałe (a dodatkowo części rzeczy możemy nie być w stanie przywrócić)
• NIE chcemy korzystać z serwera SPK – nie mamy tam dostępu root (więc nie mamy możliwości psucia)
• CHCEMY korzystać z maszyn wirtualnych – jest to “system wewnątrz systemu”, który w razie potrzeby w kilka minut będzie można przywrócić do stanu początkowego jeżeli zepsujemy tak, że naprawić się nie będzie dało

Potrzebujemy maszynę wirtualną, która spełnia kilka wymagań:

• Zainstalowany system Linux z GNU Coreutils, bash, jakimś edytorem tekstowym: nano/vim/mcedit/… (albo dostęp do repozytorium pakietów i możliwość szybkiego doinstalowania brakujących rzeczy)
• System zarządzany przez systemd (por. lista systemów z systemd na wikipedii
• Dostęp do konta root (albo hasło root, albo możliwość zrobienia sudo su -, co pozwala się zalogować na konto roota)
• Możliwość przywrócenia systemu do stanu początkowego w max. kilka minut (gdy np. sformatujemy “przypadkiem” partycję systemową w trakcie działania systemu )

Wiele systemów spełnia te wymagania, w szczególności najbardziej popularnych jak Ubuntu, Debian, Manjaro, czy Arch Linux, więc jeżeli ktoś już korzysta z maszyny wirtualnej z takim systemem to oczywiście można z niej skorzystać do zajęć.

Jeżeli ktoś nie posiada maszyny wirtualnej, poniżej znajduje się krótka instrukcja dot. instalacji VirtualBoxa i uruchomienia w nim systemu Ubuntu Server¹⁾.

1. Zainstaluj VirtualBox z https://www.virtualbox.org/wiki/Downloads
2. Ściągnij obraz Ubuntu Server z https://www.osboxes.org/ubuntu-server/ (nie jest konieczna najnowsza wersja; można ściągnąć np. wersję 22.04 Jammy Jellyfish, która ma mniejszy rozmiar niż najnowsza)
   1. Info: możesz też ściągnąć inną wersję Ubuntu, np. Ubuntu Desktop. Tutaj korzystamy z Ubuntu Server, ponieważ nie ma środowiska graficznego (które nam nie jest potrzebne), dzięki czemu zajmuje dużo mniej miejsca na dysku.
3. Rozpakuj pobrane archiwum z obrazem. W środku znajduje się plik *.vdi, który zawiera dysk z zainstalowanym systemem. Zapamiętaj gdzie został rozpakowany ten plik (może być gdziekolwiek)
   1. UWAGA: nie usuwaj pobranego archiwum - w razie zepsucia systemu, można będzie ponownie wykorzystać ten domyślny stan dysku, aby przywrócić system do stanu początkowego
4. Uruchom VirtualBox i stwórz nową maszynę klikając Nowa. Uzupełnij odpowiednio formatkę, która się pojawia:
   • Nazwa może być dowolna, np. “Ubuntu do zajęć z Linuxa”
   • Typ: Linux, Wersja: Ubuntu (64-bit)
   • Rozmiar pamięci: pozostaw domyślne 1024 MB (taka wartość powinna się ustawić po wybraniu Linux Ubuntu 64-bit)
   • Dysk twardy → Użyj istniejącego → wybierz pobrany plik *.vdi zawierający dysk systemu Ubuntu Server
   • Kliknij Utwórz
5. Po chwili maszyna uruchomi się.
   • Można się zalogować domyślnymi danymi:
     Username: osboxes
     Password: osboxes.org
   • Hasło do konta root jest nieznane²⁾, ale można je łatwo zmienić. Wystarczy po zalogowaniu na konto osboxes zrobić następujące dwie rzeczy:

     sudo su -
     passwd

     Po tym można będzie logować się na konto root bezpośrednio z ekranu logowania maszyny

6. Podczas kolejnych uruchomień maszyny, wystarczy wybrać ją z listy po lewej w GUI VirtualBox i kliknąć przycisk Uruchom

• System udostępnia sześć pseudoterminali (tty1-tty6) pomiędzy którymi można się przełączać za pomocą Alt+F1 / Alt+F2 / … / Alt+F6
  • Warto to wykorzystać w czasie zajęć. Np. w jednym terminalu pracujemy jako root i tworzymy konta użytkowników, a w drugim terminalu próbujemy zalogować się jako nowo-utworzony użytkownik i sprawdzamy co się stanie.

• Domyślnie dostępne są edytory nano i vim.
• Do wykonania instrukcji do zajęć nie potrzeba instalować żadnych dodatkowych pakietów, ale gdyby ktoś czuł taką potrzebę (np. zainstalować edytor mcedit to można to zrobić za pomocą narzędzia apt/apt-get z poziomu roota:

  apt-get update -y  # aktualizuje stan pakietów możliwych do pobrania
  apt-get install -y mcedit  # instalacja pakietu mcedit

• W przypadku zepsucia maszyny w sposób, którego nie da się naprawić:
  1. Zatrzymujemy maszynę w GUI VirtualBox
  2. Usuwamy plik dysku, z którego korzystaliśmy
  3. W jego miejsce wstawiamy dysk rozpakowany z pobranego archiwum z obrazem – będzie to dysk bez naszych modyfikacji, więc stracimy wszystko co zrobiliśmy (np. założone konta czy partycje), ale będzie od razu działał tak jak zaraz po pierwszym uruchomieniu maszyny
     • Nie ma konieczności powtarzania wszystkich punktów instrukcji! Po prostu idziemy dalej, nauczeni o doświadczenie zepsucia systemu!
  4. Uruchamiamy maszynę